Met je lichaam kan je op veel verschillende manieren een boodschap overbrengen. Dat kan door de mimiek in je gezicht, maar ook door gebaren te maken en te wijzen.

Je kan zeggen dat je moe bent; dat is verbale communicatie. Maar je kan ook geeuwen en je armen naar buiten uit strekken. Op beide manieren geef je aan dat je moe bent, alleen is de ene boodschap verbaal en de andere non-verbaal.

80% van onze communicatie is non-verbaal. Dat is erg veel, zeker wanneer we bedenken dat we ons veel richten op verbale communicatie. Wanneer ik met collega’s praat over de interventie die zij hebben toegepast, dan gaat het vaak over de verbale interventie en wordt er niet gekeken naar de non-verbale communicatie.

Zo heb ik op een groep gewerkt waar een cliënte, Saskia, woont. De afspraak was, dat wat er ook gebeurt en welk gedrag Saskia ook laat zien, de begeleiders haar niet afrekenen als persoon en blijven aangeven dat zij er mag zijn. Het gedrag dat ze op dat moment zou laten zien, is waar wij wél grenzen aan mochten stellen. De collega waar ik op dat moment mee werkte gaf inderdaad verbaal aan dat Saskia als persoon er mocht zijn. Daarbij trok zij een strak en boos gezicht. Alles aan haar gezicht gaf aan dat zij het gedrag van Saskia helemaal zat was.

Saskia hoort de woorden, maar ziet vooral de non-verbale communicatie.

Wanneer normaal gesproken de verbale communicatie maar 20% is van de gehele communicatie, dan kan je je voorstellen dat wanneer iemand een verstandelijke beperking of een stoornis heeft dit percentage veel lager licht. De non-verbale communicatie wordt daardoor nóg belangrijker. In het voorbeeld met Saskia moet je bewust omgaan met de manier waarop je boodschap wilt vertellen. De 80% die van het gezicht van mijn collega te lezen is, zegt veel meer dan de 20% woorden die zij gebruikt. De woorden die gebruikt werden om Saskia aan te geven dat zij als persoon niet af te wijzen, kwamen daarom niet binnen. Daarmee werd de toon naar onduidelijkheid en afwijzing gezet wat uiteindelijk voor veel onrust zorgde.

Wanneer je communiceert en je kijkt de ander niet aan, dan is er minder of geen contact met elkaar. Je kan dan niet zien of de ander jou begrijpt of überhaupt luistert. Wanneer je weet dat woorden niet goed worden begrepen kun je non-verbaal contact leggen, bijvoorbeeld door te zoeken naar oogcontact om vanuit dit contact verder te kunnen communiceren. Je kan dan communiceren door woorden te gebruiken en duidelijk te articuleren, zodat je lippen gelezen kunnen worden. Je kan ook communiceren door gebaren te maken. Jij kan van iemands gezicht aflezen of de ander jou heeft begrepen.