Wanneer er een incident plaatsvindt, is er een emotionele reactie waaruit een primaire reactie ontstaat. Of de primaire reactie nu wel of niet goed is, jij zal als professional een professionele houding moeten aannemen. Dat is tenminste wat jouw werkgever van jou verwacht en verlangt.

Van professioneel handelen wordt ook wel eens gezegd dat je handelt zoals de werkgever wil dat je handelt. Er komt echter nog veel meer bij kijken dan alleen wat de werkgever je vertelt over hoe je moet handelen.

Wat wil de werkgever?

De werkgever wil dat je de opgestelde procedures volgt. De werkgever wil dat de afspraken en regels nageleefd worden. Ben je professioneel bezig wanneer je procedures volgt en de afspraken naleeft?
Procedures worden gemaakt om ieders veiligheid en gezondheid te waarborgen of een bepaalde kwaliteit te kunnen leveren. Vaak hebben deze procedures te maken
met wet- en regelgeving en moet een werkgever daar bepaalde afspraken over maken en toezien dat de werknemer deze afspraken nakomt.
Denk hierbij aan de zorg die geleverd moet worden aan iemand die niet goed zelfstandig kan staan. We zijn professioneel bezig op het moment dat we de cliënt niet zelf gaan tillen, maar wanneer we gebruik maken van een tillift. We zijn professioneel bezig omdat er afspraken gemaakt zijn over hoe wij iemand moeten vervoeren vanaf bijvoorbeeld een rolstoel naar een bed wanneer de cliënt niet zelf kan staan. Van deze afspraak is een procedure gemaakt: vervoeren met een tillift.

Wanneer we bij de werkgever verder doorvragen, zal je merken dat professionaliteit niet alleen ligt in het handelen naar procedures en naar afspraken die zijn gemaakt. Professionaliteit is ook zelf nadenken en bewuster zijn van wat er om je heen gebeurt.

De werkgever vindt in elk geval belangrijk dat procedures worden gevolgd. De meeste procedures zijn gemaakt om medewerkers, cliënten en de werkgever te beschermen. In sommige wetten staat geschreven dat wanneer procedures niet worden nageleefd en jij als medewerker je verantwoording niet hebt genomen, je daarvoor aansprakelijk gesteld kan worden of dat je zelfs strafbaar kan zijn.

Wat is professioneel handelen nog meer?

Professioneel handelen is meer dan het volgen van procedures. Wanneer ik vraag aan de deelnemers van mijn training, wat zij onder professioneel handelen verstaan, dan krijg ik antwoorden zoals respectvol zijn, emoties uitschakelen, technieken kennen, observeren en de cliënt centraal zetten.

Wanneer we dieper ingaan op professioneel handelen, komen we uit op beroepsethiek. Binnen de beroepsethiek zijn afspraken of regels omschreven die je kunnen helpen te bepalen wat je wel en wat je niet moet doen in situaties waarin het geweten een rol speelt. Beroepsethiek kan ook omschreven worden als een beroepscode.

Professioneel handelen heeft dus te maken met beroepsethiek en beroepscode, waarbij we uitgaan van gemaakte afspraken en omschreven regels. Dit zijn dus de procedures, waar we het al eerder over hadden.
Natuurlijk kunnen we afspraken maken over hoe we ons binnen het beroep moeten gedragen of hoe we moeten handelen. Maar ik denk dat er ook ruimte moet blijven voor persoonlijke authenticiteit.
Er leiden meerdere wegen om een doel te bereiken met de cliënt en alle wegen zijn goed. Via de ene weg ga je rechtstreeks en ben je het snel. Via een andere weg ga je om en duurt het wat langer. Op sommige wegen mag je hard rijden en op andere weer niet. Als je het gewenste doel bereikt maakt dat niet uit.
Wanneer wij cliënten willen helpen, ondersteunen en beschermen, zijn er verschillende keuzemogelijkheden. Het is niet altijd die ene oplossing of afspraak die voor iedereen werkt. Er is niet één manier van werken, één attitude, één manier van kleden of één manier van doen dat ervoor zorgt dat alle cliënten het best functioneren. In veel gevallen zal op het moment dat de situatie zich afspeelt, een keuze gemaakt moeten worden. Deze keuze kan per situatie of per individu verschillen.

Daarom maak ik het begrip professioneel handelen ruimer en breder. Het gaat niet om de ideale oplossing, de ideale mogelijkheid of het ideale handvat. Maar het gaat om uit de verschillende oplossingsmogelijkheden en handvatten de meest passend voor de situatie te kiezen.
Om de beste keuze te kunnen maken, heb je kennis nodig en bewustzijn. Dan ben je in staat om met een open blik de situatie te bekijken en passende interventies te plegen.
 
Professioneel handelen kun je vieren verdelen. Ik ben ervan overtuigd dat wanneer je je bewust bent en kennis hebt van deze delen, je in de meeste gevallen agressief gedrag kan voorkomen of kan de-escaleren. En, wanneer het niet lukt om de spanning te verlagen en er niets anders opzit dan in te grijpen, dan kan je met de juiste kennis en vaardigheden zodanig ingrijpen, dat de relatie intact blijft om vandaar uit de cliënt veilig te helpen, ondersteunen en beschermen.
 
Ik noem de vier delen de ACKT Methodiek.

• Attitude
• Cognitie
• Kaders
• Technieken